Ik heb onlangs een reeks artikelen geschreven over het nut van een waterkelder of cisterne bij je tweede huis in het buitenland. Het idee achter de waterkelder is dat je hier in de wintermaanden regenwater in kunt opvangen. Waterkelders vind je vooral in kustgebieden waar het grondwater te zout is en daardoor niet bruikbaar. In het binnenland kun je overwegen om grondwater te gebruiken, maar dit brengt ook nadelen met zich mee, zoals uitputting van de watervoorraad of kwaliteitsproblemen.

In dit artikel bespreken we specifiek de situatie in Spanje, waar de vraag naar grondwater enorm is door intensieve landbouw, toerisme en klimaatverandering. Een eigen waterput kan een oplossing zijn, maar is niet in alle regio’s even eenvoudig of duurzaam.

---

De afnemende grondwatervoorraad in Spanje

Spanje heeft al jaren te maken met ernstige droogte en een afnemende grondwatervoorraad. Vooral in de warmere regio’s is water schaars en worden grondwaterbronnen zwaar belast. De beschikbaarheid en kwaliteit van grondwater verschillen sterk per gebied:

• Andalusië (o.a. Málaga, Sevilla, Granada, Almería)
  Deze regio heeft het meest te lijden onder droogte. Door de enorme vraag naar water voor de landbouw (olijfgaarden en citrusboomgaarden) zijn veel grondwaterreserves al sterk geslonken. In sommige gebieden is het boren van nieuwe waterputten zelfs verboden.
• Murcia en de Costa Cálida
  Bekend als een van de droogste gebieden van Spanje. Grondwater wordt hier intensief gebruikt voor irrigatie en is op sommige plekken al uitgeput. Hier geldt in veel gemeenten een streng vergunningenbeleid voor waterputten.
• Valencia en de Costa Blanca
  De combinatie van toerisme en landbouw zorgt voor een hoge waterconsumptie. In sommige delen van de regio daalt het grondwaterpeil snel, wat leidt tot problemen met de waterkwaliteit.
• Catalonië (Barcelona, Tarragona, Girona, Lleida)
  In deze regio zijn er steeds vaker waterbeperkingen vanwege langdurige droogteperiodes. In Barcelona worden al maatregelen genomen om het watergebruik te reguleren, en in landelijke gebieden wordt aangeraden om putten niet te diep te boren om verdere uitputting te voorkomen.
• Balearen (Mallorca, Ibiza, Menorca)
  De eilanden kampen met grote waterschaarste. Het grondwater is hier vaak van slechte kwaliteit of verzilt door overmatig gebruik. De autoriteiten ontmoedigen de aanleg van nieuwe waterputten en stimuleren regenwateropvang als alternatief.

Vergunningen en regelgeving voor waterputten in Spanje

De regelgeving rondom het boren van een waterput in Spanje is streng en kan per regio verschillen.

• Vergunningen
  • Voor waterputten die minder dan 7.000 m³ water per jaar leveren, is meestal een aanmelding bij de autoriteiten voldoende.
  • Voor grotere putten is een vergunning vereist van de regionale waterautoriteiten (Confederación Hidrográfica).
  • In beschermde natuurgebieden of in regio’s met watertekorten kunnen vergunningen worden geweigerd.
• Aansluiting op het openbare waternet
  • Het is in veel gevallen verboden om een particuliere waterput te koppelen aan het openbare waternet.
  • Sommige gemeenten eisen dat putwater wordt geregistreerd en gecontroleerd om overmatig gebruik te voorkomen.

Waterkwaliteit in Spaanse regio’s

Niet al het grondwater in Spanje is bruikbaar voor consumptie of irrigatie:

• Kustgebieden (Costa del Sol, Costa Blanca, Balearen, Canarische Eilanden)
  Hier kan verzilting een probleem zijn door de nabijheid van de zee en overmatig gebruik van grondwater.
• Landbouwregio’s (Andalusië, Murcia, La Mancha)
  In veel landbouwgebieden bevat het grondwater resten van meststoffen en pesticiden. Regelmatige wateranalyses zijn noodzakelijk.
• Droge gebieden (Murcia, Almería, Extremadura)
  Hier is grondwater vaak schaars en van wisselende kwaliteit. Soms is extra filtering nodig om het geschikt te maken voor huishoudelijk gebruik.

Kosten en onderhoud van een waterput in Spanje

De kosten voor het aanleggen van een waterput in Spanje variëren afhankelijk van de locatie en de diepte die nodig is om water te vinden:

• Kosten van het boren
  • Ondiepe put (tot 10 meter): €5.000 – €10.000
  • Middeldiepe put (10-30 meter): €10.000 – €20.000
  • Diepe put (meer dan 30 meter): €20.000 – €40.000
• Onderhoudskosten
  • Wateranalyse: €100 – €500 per jaar, afhankelijk van de testfrequentie.
  • Pompsysteem en filters: €500 – €2.000 per jaar, afhankelijk van de grootte en filteringstechnologie.
  • Elektriciteitskosten voor de pomp: Afhankelijk van de diepte en het gebruik.

Duurzaamheid en impact op het milieu

Door de toegenomen droogte en watertekorten in Spanje is de aanleg van nieuwe waterputten niet altijd de meest duurzame keuze. In sommige regio’s leidt overmatig gebruik van grondwater tot:

• Verzakkingen van de bodem: In delen van Andalusië en Murcia zakt de grond letterlijk in doordat er te veel water uit de ondergrond wordt onttrokken.
• Verzilting van het grondwater: In kustgebieden wordt grondwater onbruikbaar omdat zout water binnendringt.
• Afname van natuurlijke bronnen en rivieren: Door de verlaging van het grondwaterpeil drogen rivieren en meren sneller uit.

Sommige regio’s stimuleren daarom het gebruik van regenwateropvangsystemen of het efficiënter gebruik van bestaand water in plaats van het slaan van nieuwe putten.

Zijn er subsidies beschikbaar voor een waterput in Spanje?

De Spaanse overheid verstrekt over het algemeen geen subsidies voor het boren van nieuwe waterputten, omdat dit de druk op grondwater kan vergroten. Er zijn wel regelingen voor duurzamer watergebruik:

• Subsidies voor waterbesparende irrigatiesystemen: Vooral in landbouwgebieden zijn er regelingen om efficiëntere irrigatie te stimuleren.
• Financiering voor regenwateropvang: In sommige regio’s, zoals Catalonië en Andalusië, worden subsidies verstrekt voor de aanleg van regenwaterreservoirs.
• EU-fondsen voor waterbeheer: Spanje ontvangt Europese subsidies voor duurzaam waterbeheer, waarvan sommige projecten ook voor particulieren toegankelijk zijn.

Conclusie

Een eigen waterput bij je tweede huis in Spanje kan een nuttige en praktische oplossing zijn, maar het is geen garantie voor een stabiele watervoorziening. Door toenemende droogte en intensief watergebruik raken grondwatervoorraden uitgeput, en in sommige gebieden gelden al beperkingen op het boren van nieuwe putten.

Wie overweegt een waterput te slaan, moet goed onderzoek doen naar de lokale regelgeving en de beschikbaarheid van water in de regio. Alternatieve en duurzame oplossingen, zoals regenwateropvang en efficiënte irrigatiesystemen, kunnen in veel gevallen een beter en toekomstbestendiger alternatief zijn.