Als regelmatige lezer van Le Monde volg ik het nieuws uit Frankrijk nauwgezet. Niet alleen omdat ik geïnteresseerd ben in de Franse politiek en economie, maar ook omdat ik nog steeds overweeg een tweede huis in Frankrijk te kopen. Om een goed beeld te krijgen van de bredere ontwikkelingen in de Franse samenleving, lees ik regelmatig analyses over sociaal-economische trends. Een recent artikel in Le Monde over de groeiende invloed van erfgenamen op de Franse economie trok daarbij bijzonder mijn aandacht. Het werpt een verontrustend licht op de toekomst van de Franse samenleving.

Frankrijk: terug naar een erfmaatschappij

Frankrijk wordt steeds meer een société d’héritiers, een samenleving waarin bezit en welvaart niet langer voornamelijk voortkomen uit arbeid of ondernemerschap, maar uit erfenissen. Dit fenomeen was tot de twintigste eeuw heel normaal: sociale mobiliteit was beperkt en kapitaal bleef generaties lang binnen dezelfde families.

Na de Tweede Wereldoorlog veranderde dat beeld radicaal. Dankzij economische groei, sociale hervormingen en hoge belastingtarieven op grote vermogens nam de gelijkheid toe. Arbeid loonde en mensen konden zonder familievermogen toch een huis kopen of een bedrijf starten. Maar sinds de jaren ’80 draait het tij. De belastingdruk op erfenissen is relatief mild gebleven, terwijl andere belastingen, zoals op arbeid en consumptie, stegen. Hierdoor concentreert kapitaal zich weer bij een kleine, vergrijzende elite.

Jongeren zonder startkapitaal

De directe gevolgen van deze trend zijn duidelijk zichtbaar op de Franse woningmarkt. Jongeren die geen erfenis of financiële steun van familie ontvangen, hebben steeds meer moeite om een eerste huis te kopen. De vastgoedprijzen in steden als Parijs, Lyon en Bordeaux zijn voor hen vrijwel onbetaalbaar geworden. Zelfs goed opgeleide jonge professionals kunnen moeilijk kapitaal opbouwen via werk alleen.

Dit heeft niet alleen sociale, maar ook economische gevolgen. In een gezonde economie gebruiken jonge generaties hun spaargeld en krediet om huizen te kopen, bedrijven op te richten of in innovatie te investeren. Wanneer dit spaargeld ontbreekt, stokt die motor van vernieuwing. Frankrijk ziet nu dat vermogen dat ooit had kunnen bijdragen aan nieuwe ideeën, technologieën of ondernemingen, vastzit in onroerend goed of belegd wordt in weinig risicovolle activa.

Werken loont steeds minder

Een andere gevolg is dat arbeid relatief minder oplevert dan bezit. Wie werkt, betaalt hoge belastingen en sociale lasten. Wie vermogen bezit – vaak geërfd – ziet zijn kapitaal groeien dankzij rendementen en fiscale voordelen. Dit ontmoedigt werkende mensen, vergroot economische ongelijkheid en versterkt sociale spanningen.

Le Monde wijst erop dat deze situatie ook politieke risico’s met zich meebrengt. De groep mensen zonder vermogen voelt zich steeds meer buitengesloten van het economische systeem. Zij zijn vatbaar voor populistische bewegingen die beloven het systeem te veranderen of privileges van de elite aan te pakken.

De Franse politiek: gevangen in de “erfenisval”

Hoewel veel economen voorstellen om de erfbelasting te verhogen of te hervormen, blijft dit onderwerp taboe in Frankrijk. Ongeacht politieke voorkeur hecht de Franse bevolking grote waarde aan de mogelijkheid om bezittingen belastingvrij aan hun kinderen over te dragen. Zelfs mensen met weinig bezit koesteren het idee dat ze iets kunnen nalaten.

Franse politici durven daarom nauwelijks maatregelen te nemen die erfgenamen zwaarder zouden belasten. In plaats daarvan kiezen regeringen voor eenvoudiger, maar impopulaire hervormingen zoals het verhogen van de pensioenleeftijd of het verhogen van arbeidslasten. Dit vergroot de druk op werkenden terwijl het structurele probleem – de groeiende kloof tussen erfgenamen en niet-erfgenamen – blijft bestaan.

Vermogensvlucht en belastingontwijking

Alsof de politieke terughoudendheid nog niet genoeg uitdaging biedt, is er ook nog de internationale dimensie. Kapitaal is mobieler dan ooit. Er is een complete industrie ontstaan van belastingadviseurs, advocaten en financiële dienstverleners die welgestelde families helpen om hun vermogen buiten het bereik van nationale belastingdiensten te brengen. Vermogens worden geparkeerd in Luxemburg, Zwitserland, Monaco of zelfs buiten Europa.

Dit betekent dat zelfs als Frankrijk politieke moed zou tonen en de erfbelasting zou verhogen, er een reëel risico bestaat dat de rijkste families eenvoudigweg hun vermogen verplaatsen naar belastingvriendelijkere oorden. Daardoor dreigt het beleid zijn doel voorbij te schieten.

Wat staat Frankrijk te doen?

Frankrijk bevindt zich op een kruispunt. Het land moet kiezen tussen het blijven ontzien van erfgenamen – met alle economische stagnatie en sociale onvrede van dien – of het invoeren van een rechtvaardiger belastingstelsel dat arbeid en innovatie stimuleert. Sommige economen stellen bijvoorbeeld voor om niet zozeer het overdragen van familievermogen te verbieden, maar wel progressieve belastingen in te voeren op extreem grote erfenissen, terwijl kleinere nalatenschappen ongemoeid blijven. Ook belastingvoordelen voor investeringen in innovatie zouden kunnen worden uitgebreid om vermogens actief aan het werk te zetten.

Conclusie

De analyse van Le Monde schetst een duidelijk beeld: Frankrijk riskeert een toekomst waarin sociale mobiliteit verdwijnt, ongelijkheid toeneemt en politieke spanningen verder oplopen. Wie, zoals ik, overweegt om een tweede huis in Frankrijk te kopen, doet er goed aan om niet alleen naar de vastgoedmarkt te kijken, maar ook naar de bredere economische en maatschappelijke ontwikkelingen. De Franse samenleving staat voor moeilijke keuzes. De komende jaren zullen uitwijzen of de politiek de moed heeft om het heilige huisje van de erfenis ter discussie te stellen.

💬 Heb je een specifieke vraag over het kopen van een woning in het buitenland? De informatie op deze website is algemeen, maar jouw situatie is uniek. Stuur gerust een e-mail naar info@affidata.nl – ik help je graag verder!