Italië heeft altijd een bijzondere band gehad met haar diaspora. Miljoenen mensen over de hele wereld kunnen hun afkomst herleiden tot Italiaanse voorouders — een groot deel woont inmiddels in Zuid-Amerika, de Verenigde Staten en delen van Europa. Voor velen was die afstamming niet alleen een bron van trots, maar ook een praktische weg naar een Europees paspoort. Wie kon aantonen dat zijn of haar overgrootouders ooit in Italië waren geboren, kwam vaak zonder al te veel moeite in aanmerking voor de Italiaanse nationaliteit.
Maar daar komt nu verandering in. In het voorjaar van 2025 heeft de Italiaanse regering nieuwe regels ingevoerd die het verwerven van het staatsburgerschap via afstamming — cittadinanza per discendenza — aanzienlijk aanscherpen. Wat ooit vrij toegankelijk was, is vanaf nu aan strengere voorwaarden gebonden. Waarom deze wijziging? En wat betekent het voor mensen met Italiaanse wortels die dromen van een terugkeer?
Van afstamming naar aantoonbare band
De kern van de wetswijziging is helder: wie aanspraak wil maken op de Italiaanse nationaliteit op basis van afkomst, moet voortaan een directe en recente band met Italië kunnen aantonen. Een overgrootouder uit Sicilië volstaat niet langer.
Volgens de nieuwe regels komt alleen nog in aanmerking:
- Wie ten minste één ouder of grootouder heeft die in Italië is geboren, of
- Wie een ouder heeft die minstens twee jaar onafgebroken in Italië heeft gewoond vóór diens geboorte.
Daarnaast is het niet meer voldoende om slechts documenten te overleggen. De aanvrager moet een “effectieve band met Italië” aantonen. Denk aan langdurig verblijf, familieleden in Italië, beheersing van de taal of sociale betrokkenheid. Het gaat niet langer alleen om afkomst, maar ook om verbondenheid.
Waarom deze verstrenging?
Italië is niet het enige land dat kritisch kijkt naar de manier waarop het staatsburgerschap wordt verkregen. De afgelopen jaren is het aantal aanvragen voor de Italiaanse nationaliteit via afstamming sterk gestegen. In sommige gevallen leidde dat tot situaties waarbij mensen die al generaties lang buiten Italië leefden, zonder culturele of maatschappelijke banden, toch aanspraak maakten op een Italiaans paspoort — puur op papier.
Consulaten raakten overbelast, gemeenten kwamen handen tekort voor de verwerking van aanvragen, en er ontstond discussie over de waarde van het staatsburgerschap. In sommige gemeenten werd zelfs een citizenship industry zichtbaar, waarbij tussenpersonen grof geld verdienden aan snelle naturalisatieprocedures. De nieuwe regels zijn bedoeld om dat tegen te gaan.
Voor wie is dit vooral van belang?
De impact van deze wijziging zal vooral voelbaar zijn in landen als Argentinië, Brazilië en de Verenigde Staten, waar veel mensen van Italiaanse afkomst wonen. In Argentinië bijvoorbeeld heeft naar schatting zo’n 60% van de bevolking een Italiaanse achtergrond. In periodes van economische onzekerheid — zoals het land recent weer ervaart — is het Europese paspoort een aantrekkelijk alternatief.
Ook in de Verenigde Staten groeit het aantal aanvragen, deels vanuit een hernieuwde interesse in Europese identiteit, deels ook uit politieke onrust. Een paspoort is dan niet alleen een document, maar ook een vorm van verzekering.
Wat verandert er praktisch?
De nieuwe regels zijn op 28 maart 2025 van kracht geworden en gelden voor alle aanvragen die vanaf 29 maart zijn ingediend. Aanvragen die eerder zijn ingediend, worden nog volgens de oude regels behandeld. De procedure is ook op andere punten strenger geworden:
- Er is een verplichte wachttijd en uitgebreide documentatieplicht
- Aanvragers moeten persoonlijk aanwezig zijn bij een gemeentelijk interview in Italië
- De beoordeling richt zich niet alleen op juridische geldigheid, maar ook op de motivatie en binding met Italië
Een belangrijke verandering is ook dat het recht op nationaliteit via de vrouwelijke lijn vóór 1948 nog altijd beperkt blijft. Pogingen om dit juridisch gelijk te trekken zijn nog in behandeling, maar maken géén deel uit van deze vernieuwing.
Wat nu?
Wie droomt van een leven in Italië, of een Italiaanse identiteit wil terugclaimen op basis van zijn familiegeschiedenis, doet er goed aan om zijn situatie grondig te laten beoordelen. Afstamming alleen is niet meer genoeg. De Italiaanse overheid wil zien dat er méér is: betrokkenheid, begrip, en echte interesse in het land waar het paspoort vandaan komt.
De boodschap is duidelijk: Italiaans worden betekent meer dan Italiaanse voorouders hebben. Het is een keuze voor verbondenheid, voor taal, cultuur en gemeenschap. En wie bereid is om die keuze serieus te maken, blijft welkom — misschien nog meer dan ooit.
💬 Heb je een specifieke vraag over het kopen van een woning in het buitenland? De informatie op deze website is algemeen, maar jouw situatie is uniek. Stuur gerust een e-mail naar info@affidata.nl – ik help je graag verder!