Zweden stond jarenlang bekend als het meest vooruitstrevende land ter wereld op het gebied van digitaal betalingsverkeer. De Zweedse overheid en financiële sector hadden als doel om in 2025 een grotendeels cashloze maatschappij te realiseren. De Zweden zelf omarmden deze verandering massaal; in winkels, restaurants en zelfs bij marktkramen werd steeds vaker alleen nog digitaal betaald. Maar recente geopolitieke ontwikkelingen, zoals de Russische invasie van Oekraïne en de toenemende dreiging richting de Baltische en Scandinavische landen, hebben ervoor gezorgd dat Zweden zijn beleid heroverweegt. De afhankelijkheid van een volledig digitaal betaalsysteem brengt risico’s met zich mee, vooral als het land te maken krijgt met cyberaanvallen of een noodsituatie.

Zweden: Van Pionier in Digitaal Betalen naar Voorstander van Cash?

Zweden heeft een van de meest geavanceerde digitale economieën ter wereld. Banken, bedrijven en consumenten hebben het gebruik van contant geld de afgelopen decennia drastisch teruggebracht. Volgens de Zweedse centrale bank, de Riksbank, was in 2020 nog maar ongeveer 9% van alle transacties in contanten, terwijl dit percentage in 2010 nog rond de 40% lag. Zweedse banken sloten massaal geldautomaten en veel winkels accepteerden geen contant geld meer. Dit alles in het streven naar een efficiënter en veiliger betalingsverkeer.

Toch groeit de bezorgdheid over de kwetsbaarheid van een puur digitaal betalingslandschap. De Russische oorlog tegen Oekraïne en de dreiging van cyberaanvallen op Europese landen hebben Zweden doen inzien dat een land zonder contant geld bijzonder kwetsbaar kan zijn in tijden van crisis.

Cyberdreiging: Een Realistisch Gevaar voor de Zweedse Betalingsinfrastructuur

Een van de grootste gevaren van een volledig digitale economie is de dreiging van cyberaanvallen. Rusland heeft in de afgelopen jaren al laten zien hoe effectief het gebruik van digitale oorlogsvoering kan zijn. Oekraïne heeft sinds 2014, na de annexatie van de Krim, regelmatig te maken gehad met cyberaanvallen op kritieke infrastructuur, zoals elektriciteitsnetwerken en banken. In een scenario waarin Zweden betrokken raakt bij een conflict, kan een grootschalige cyberaanval het hele digitale betalingsverkeer platleggen.

Een voorbeeld hiervan is de NotPetya-aanval in 2017, waarbij een Russische cyberaanval systemen in Oekraïne lamlegde en zich vervolgens verspreidde naar bedrijven en instellingen wereldwijd. Zo’n aanval op Zweedse banken en betalingsproviders zou het betalingsverkeer volledig kunnen verstoren, met grote gevolgen voor burgers en bedrijven.

Wat zegt de Zweedse overheid hierover?

Door de toenemende dreiging heeft de Zweedse overheid, samen met de Riksbank, het beleid aangepast. In 2022 werd benadrukt dat contant geld een essentiële rol moet blijven spelen in de samenleving, vooral in noodsituaties. De Zweedse overheid roept burgers op om altijd een noodvoorraad cash achter de hand te hebben, net zoals voedsel en water.

De Zweedse civiele beschermingsdienst MSB (Myndigheten för Samhällsskydd och Beredskap) geeft adviezen aan burgers over hoe zij zich kunnen voorbereiden op een crisis. Daarin wordt expliciet aangeraden om ook contant geld in huis te hebben, aangezien digitale betaalmiddelen mogelijk niet meer werken in geval van cyberaanvallen of stroomuitval.

Wat betekent dit voor Nederlanders die in Zweden willen wonen of reizen?

Voor Nederlanders die overwegen om in Zweden te gaan wonen of er langere tijd te verblijven, is het verstandig om zich bewust te zijn van de huidige ontwikkelingen en aanbevelingen. Enkele praktische tips:

✅ Neem altijd contant geld mee: Hoewel Zweden digitaal betalen normaal heeft gemaakt, kan cash in noodgevallen cruciaal zijn. Een kleine voorraad Zweedse kronen kan handig zijn bij stroomuitval of storingen in het digitale betalingsverkeer.

✅ Volg de adviezen van de Zweedse overheid: De Zweedse autoriteiten geven regelmatig updates over mogelijke dreigingen en hoe burgers zich kunnen voorbereiden op noodsituaties.

✅ Houd rekening met geopolitieke ontwikkelingen: Hoewel Zweden geen directe grens met Rusland deelt, ligt het land in de buurt van de Baltische staten en Finland, die zich ook zorgen maken over de Russische dreiging. Dit kan gevolgen hebben voor de stabiliteit in de regio.

✅ Overweeg een back-up betaalmethode: Naast contant geld kan het handig zijn om verschillende bankpassen, een prepaid creditcard of zelfs cryptovaluta als alternatieve betaalmiddelen te overwegen.

De toekomst van contant geld in Zweden

Hoewel Zweden nog steeds een van de meest geavanceerde digitale economieën ter wereld is, lijkt het er sterk op dat contant geld voorlopig een belangrijkere rol zal blijven spelen dan eerder gedacht. De situatie in Oekraïne heeft laten zien hoe kwetsbaar een land kan zijn voor cyberaanvallen, en Zweden wil zich hiertegen beschermen. Het land wil niet volledig afhankelijk zijn van digitale betaalmiddelen en stimuleert zijn inwoners nu om cash te blijven gebruiken als back-up.

Voor Nederlanders die zich in Zweden vestigen of er regelmatig verblijven, is het verstandig om rekening te houden met deze ontwikkelingen en voorbereid te zijn op mogelijke storingen in het digitale betalingsverkeer. Door een evenwichtige mix van digitale en contante betaalmiddelen te gebruiken, kan men zich beter beschermen tegen onvoorziene situaties.

De les uit Zweden: zelfs in een hypermoderne digitale economie blijft cash een belangrijke rol spelen in de weerbaarheid van een samenleving. 🚀💰